2 – Bewegend Beeld

Beeldschermen

Misschien heb je hem nog zolder staan, een oude CRT televisie. Gelukkig zijn er tegenwoordig een aantal plattere alternatieven.

In de grote toeter achter het scherm zit een ‘elektronenkanon’, die geladen deeltjes richting het glas schiet. Op de plek waar een deeltje het scherm raakt, zie je een lichtpuntje.

LCD schermen zijn lichtgewicht, compact, draagbaar, goedkoop, betrouwbaar en hebben een rustig beeld in vergelijking met CRT schermen.*

Achter het scherm zit een lichtpaneel, met daarvoor vloeibare kristallen die het licht kunnen verbuigen en van kleur veranderen. Vandaar de naam Liquid Crystal Display.

---

Plasma schermen hebben een aantal voordelen over LCD, zoals rijkere kleuren, scherper beeld en een betere kijkhoek. Maar door onder andere de hogere prijs zijn plasma schermen in 2015 bijna volledig van de markt verdwenen.

De toekomst is OLED: Organische LEDS. Deze schermen hebben geen lichtpaneel nodig, en kunnen dus nog dunner en lichter zijn dan een LCD scherm. Er wordt zelfs al geëxperimenteerd met flexibele schermen.

---

Beamers zijn er in veel verschillende soorten en maten. De technieken die gebruikt worden om het licht te projecteren zijn minder belangrijk. Wat wel relevant is, zijn de volgende twee termen:

Lumen geven aan hoe sterk de lamp is. Hoe hoger het getal, hoe meer licht er uit de beamer komt. 1 lumen is ongeveer gelijk aan de hoeveelheid licht die 1 kaars op 1 meter afstand op een vlak van 1 vierkante meter schijnt. Afhankelijk van de situatie is een beamer met minstens 2000 lumen aan te raden. In bepaalde situaties, zoals in het theater of bij daglicht, zelfs veel meer.

De Projectieverhouding van een beamer geeft aan hoe groot het geprojecteerde beeld wordt. De meest voorkomende verhouding is ongeveer 1,7:1. Dat wil teggen dat op een afstand van 1,7 meter tot het scherm, de projectiebreedte 1 meter is.

De meeste beamers moet je dus best ver van het scherm af zetten, om een beetje fatsoenlijke projectiegrootte te krijgen. Gelukkig bestaan er ook ‘short throw’ beamers, met een projectieverhouding van 0,5:1 of soms zelfs 0,3:1.

Natuurlijk is naast deze twee termen ook van belang welke resolutie de beamer heeft, en welke aansluitingen er op zitten voor verschillende kabels.

---

In het vorige hoofdstuk heb je geleerd dat DPI staat voor Dots Per Inch, het aantal inktstippen per inch. Voor beeldschermen en beamers gebruiken we PPI, het aantal Pixels Per Inch. Ter illustratie hieronder een aantal schermen en hun PPI.

Je hoort nog wel eens de mythe dat als je voor het beeldscherm ontwerpt, je uit moet gaan van 72PPI. Aan bovenstaande tabel zie je duidelijk dat dat niet waar is.

* Bron: https://en.wikipedia.org/wiki/Flat_panel_display

Beeldkwaliteit

Je kent waarschijnlijk het menu waarmee je de kwaliteit van een Youtube-stream kunt instellen. Maar wat betekent ‘1080p60 HD’ nou echt? Deze term bestaat eigenlijk uit vier losse begrippen, die allemaal te maken hebben met de beeldkwaliteit.

1080 staat voor 1080 verticale beeldlijnen, oftewel 1080 lijnen met pixels onder elkaar. Vroeger, toen we nog analoge televisie keken, had het signaal 576 beeldlijnen. 1080 is dus bijna een verdubbeling ten opzichte van het oude televisiesignaal. Door de opkomst van digitale televisie en sneller internet kunnen we in steeds hogere resoluties video kijken.

---

Je kunt tegenwoordig ook al schermen kopen met 4K of zelfs nog groter (de K staat voor 1000). Maar dit betekent niet dat je dat je dan 4000 lijnen onder elkaar hebt. Dit keer staat het getal voor de horizontale beeldlijnen. Dat is een marketingtruuk, omdat je dan natuurlijk een hoger getal krijgt. Een Ultra-HD 4K scherm heeft 2160 verticale beeldlijnen, precies het dubbele van 1080.

---

In het overzicht hieronder zie je het verschil tussen verschillende standaarden.

De p van 1080p60 staat voor progressive. Dit heeft te maken met de techniek waarop elk volgend beeld getoond wordt.

Toen de HD televisies net opkwamen was het voor de fabrikanten nog niet makkelijk om goedkope hardware te vinden, die elke beeld weer 1080 beeldlijnen kon verversen. Daarom werd in goedkope televisies vaak interlacing gebruikt. Bij interlacing worden om en om de lijnen ververst. Als er niet veel beweging in het beeld is valt dat niet op, maar bij snelle beweging zie je lijnen ontstaan.

Bij progressive wordt elk frame het hele beeld ververst. Let er dus op dat als je een HD televisie koopt, je 1080p ziet staan, en niet 1080i.

De 60 in 1080p60 staat voor 60 Frames Per Seconde. Normale video (ook op YouTube) wordt opgenomen en afgespeeld in 24 tot 30 FPS. Ondanks dat het menselijk oog maar 10 tot 12 afzonderlijke beelden per seconde kan onderscheiden, betekent meer frames per seconde toch een scherper beeld.

Een camera die 60 beelden per seconde opneemt, ziet beweging daarom scherper dan een normale camera op 24 tot 30 fps.

---

In de vorige tekst is de term HD een aantal keer gebruikt, maar wat het nou precies betekent is nog niet helemaal duidelijk.

Er is geen standaard definitie van wat HD is. De afkorting staat voor High Definition. Over het algemeen zou je kunnen zeggen dat alle video met een hogere resolutie dan 576 beeldlijnen HD is. Maar we gebruiken de term vooral als we schermen met 720 of 1080 beeldlijnen bedoelen. Hierbinnen kunnen we weer een onderscheid maken tussen HD Ready en Full HD.

De term HD Ready is geïntroduceerd door een Europese technologie-organisatie, en geldt voor alles wat minder is dan 1080p (dus bijvoorbeeld 720i, 720p, of 1080p)

FULL HD is een marketingterm en biedt geen garantie, maar wordt meestal gebruikt voor video en beeldschermen met een resolutie van 1080p.

Codecs en bestandstypen

In het hoofdstuk over stilstaand beeld heb je al geleerd wat compressie is, en waarom het belangrijk is.
Je kunt je vast voorstellen dat compressie voor video minstens net zo belangrijk is.

Op het moment dat jij een gemonteerde video opslaat in een formaat dat anderen kunnen bekijken (dat noemen we ook wel renderen), geef je aan hoe je het bestand wil comprimeren. De videospeler van diegene die jouw filmpje wil bekijken, moet dat bestand dan weer decomprimeren. COmprimeren en DEComprimeren wordt gedaan door een codec *.

Als je een gecomprimeerde video wilt bekijken, is het dus wel nodig dat je de juiste codec hebt. Of je gebruikt een videospeler die alle voorkomende codecs kan afspelen, zoals de VLC media player.

Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen de codec en het bestandstype waarin de gecomprimeerde video en audio wordt opgeslagen. Een bepaald type bestand (bijvoorbeeld .avi of .mpg) wil dus nog niet zeggen welke codec gebruikt is.

Quicktime is het bestandsformaat van Apple, en wordt meestal opgeslagen als een .mov bestand. Bijzonder is dat het ook mogelijkheden heeft voor interactiviteit en panoramische beelden. Quicktime heeft een eigen codec onder dezelfde naam.

Video for Windows (.avi) is van oorsprong een door Microsoft ontwikkeld bestandstype. Omdat het relatief beroerde techniek had, heeft het nooit echt veel populariteit gekend. Maar juist doordat het een simpele codec had, kon die techniek gehacked worden en werd het onder de naam DivX gebruikt voor veel illegaal gedownloade films.

MPEG is een open standaard (wat betekent dat het door iedereen gebruikt mag worden. MPEG-1 en MPEG-2 stelden niet zo veel voor, maar MPEG-3 (.mp3) kennen we natuurlijk allemaal als het standaard bestandstype voor muziek. En de techniek voor MPEG-4 vind je onder andere terug in in de DivX, Xvid, Quicktime en H.264 codecs.

H.264 is een codec die vooral bekend is omdat het gebruikt wordt op BluRay discs, door YouTube, Vimeo en de iTunes Store, en diverse HDTV televisiezenders. H.264 is in 2017 misschien wel de beste codec. Dus ga je zelf een video renderen? Kies H.264!

*Codec staat eigenlijk voor COderen en DECoderen, maar dat komt op het zelfde neer.

YouTube en Vimeo

Waarschijnlijk hoeft jou niet meer uitgelegd te worden wat YouTube of Vimeo is. En waarschijnlijk heb je instinctief ook wel een idee van de verschillen tussen de twee, maar het is toch goed om dat even op een rijtje te zetten.

Als je een video uploadt naar YouTube of Vimeo hou je alle eigendomsrechten. Je verleent aan de dienst wel een aantal rechten om dingen te doen met je video. Zo verleen je ‘YouTube een wereldwijde, niet-exclusieve, royaltyvrije, overdraagbare licentie (met het recht tot sublicentie) voor het gebruik, de verveelvoudiging, de verspreiding, het maken van afgeleide werken, het tonen en uitvoeren van die Content‘. Zij mogen jouw werk dus verspreiden, er andere dingen van maken en er geld mee verdienen.